του ψυχίατρου Βessel A. Van Der Kolk
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2025
Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΑΠΗ
Ακόμα μια φορά έφτασε η μυστηριώδης επενέργεια ενός βιβλίου (το άχθος της γραφής) για να μας απογειώσει σε μια μέθεξη αισθήσεων, ιδεών, περιεχομένου και παραστάσεων.
Όταν η συζήτηση αφορά στην έννοια του ψυχικού τραύματος και δη του παιδικού, μοιραία οι τόνοι των ενστίκτων της ζωής ζωντανεύουν και τότε ο κοινός τόπος γίνεται το άρρηκτο πέπλο που μας ενώνει. Δεν υπάρχει νοητικοσυναισθηματικό βίωμα το οποίο να μην έχει κάποιο σωματικό αντίκτυπο και να μην τροποποιεί σωματικές διαδικασίες.
Αναφορές του συγγραφέα όπως αυτή του “σπλαχνικού εαυτού” μας ενέπνευσαν και έγιναν η αφορμή αποδόσεων και νοηματοδοτήσεων. Σε πρώτο πλάνο η έννοια της αριστοτελικής “κάθαρσης” η οποία συζητήθηκε ως μια ‘εσωτερική τακτοποίηση”: κάτι φεύγει και έρχεται κάτι άλλο σε μεγαλύτερη τάξη…
Αντιληφθήκαμε σε ποιο βαθμό οι συγκινήσεις μας περιέχονται μέσα στο σώμα, κυκλφορούν μέσα στο σώμα και κατανοήσαμε ό,τι εν τέλει η βία των γονιών προς τα παιδιά κρύβει (λανθανόντως) και σεξουαλική κακοποίηση.
Πάνω απ’ολα όμως εμπεδώσαμε τη ζοφερή επενέργεια του τραυματικού ίχνους στη ζωή μας όταν η εσωτερική καταιγίδα του λυσιμελούς συμβάντος στο “εκεί και τότε” μετατοπίζεται σε ένα σχετικά αβλαβές στιγμιότυπο του “εδώ και τώρα” και το επιμολύνει: ο οργανισμός ζει το τώρα σαν τότε ( σύγχυση-επανάληψη του τραυματικού, επιστροφή του “χαμένου τραύματος”). Είναι η ιδέα μιας νοσηρής εισπήδησης, μιας εφέλκυσης (μαγνητισμός) του ξεχασμένου στην ενεστώσα ζωή, έτσι ώστε ο οργανισμός να επαναλαμβάνει ατέρμονα αντί να θυμάται.
Μάθαμε ότι η τραυματική μνήμη ως αναπαραγόμενη δεν είναι περιληπτική, δεν εξυπηρετεί κανένα (προφανή) σκοπό, δεν έχει κοινωνικό χαρακτήρα… Είναι παγωμένη στο χρόνο, αμετάβλητη και συνοδεύεται πάντα με συναισθήματα μοναξιάς, ντροπής και απαξίας εαυτού.
Ως εκ τούτου η εργασία της “θεραπευτικής αγάπης” είναι να κάνει ώστε η μνήμη (το ερεβώδες επαναλαμβανόμενο) να γίνει ανάμνηση: ο “επισκέπτης” να θυμηθεί αντί να δια-πράττει. Ο ψυχαναλυτής καλείται να συμβάλλει στην επανάκαμψη του λόγου του ασθενούς. Εκεί όπου δεν υπάρχει η γλώσσα (ο λόγος), υπάρχει η δια-πράξη και η αρρώστια του σώματος
- ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
-Εισπήδηση: επίσημος ναυτικός όρος του ναυτικού των πλοίων, των κωπήλατων και ιδιαίτερα των πειρατικών σκαφών. Αποτελούσε την τελευταία φάση της λεγόμενης «εμβολής», του κοινώς λεγόμενου «ρεσάλτου». Σήμερα χρησιμοποιείται συνηθέστερα σε υπερβάσεις των “καθ΄ ύλην και κατά τόπον” αρμοδιοτήτων.
-Αντιπελάργηση: η ανταπόδοση από το παιδί προς τους γονείς προχωρημένης ηλικίας των παροχών που δέχτηκε το πρώτο κατά την ανατροφή του.
- ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΣΑΥΡΙΣΑΜΕ
“Αυτό που βλέπει κανείς ως εμφανές πρόβλημα, στην πραγματικότητα μπορεί να μην είναι παρά ένας δείκτης του αληθινού προβλήματος που βρίσκεται θαμμένο στη λήθη του χρόνου, κρυμμένο εξαιτίας της ντροπής που αισθάνεται ο ασθενής, της μυστικοπάθειας, της αμνησίας και πολύ συχνά της δυσφορίας του θεράποντος” (σ.240)
Επόμενος σταθμός μας το “ΤΕΣΣΕΡΑ ΕΡΩΤΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ” του Niall Williams εκδ. Δώμα στις 26 Νοεμβρίου και ώρα 10:00.
Θα είμαστε όλοι εκεί!
