Σάββας Μπακιρτζόγλου | Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτής
Ο Freud(1917) υπογράμμιζε ότι το πρώτο αναγνωρίσιμο στάδιο της ανθρώπινης εξέλιξης είναι το στοματικό ή «κανιβαλιστικό» (12 πρώτοι μήνες της ζωής), όπου προεξάρχει το διατροφικό ένστικτο με σκοπό την βρώση. Έτσι ο θηλασμός αφορά σε μια ενστικτώδη ανάγκη ενώ η διαδικασία της θρέψης είναι εξαιρετικά ευχάριστη (θερμότητα του μητρικού σώματος, υγρή υφή του γάλακτος, γεύση του κ.λ.π).
Η ευχάριστη αυτή ανάμνηση παραμένει στα χείλη έτσι ώστε να δημιουργούνται ερωτικά σημεία που προξενούν ηδονή. Ωστόσο οι στοματικές ερωτογενείς ζώνες αυτονομούνται στη συνέχεια της ανάπτυξης, αποσυνδέονται από την ενστικτώδη όρεξη και την ανάγκη του θηλασμού και επανεπενδύονται ψυχικά έτσι ώστε το βρέφος να συνεχίζει να πιπιλάει και να ικανοποιείται από αυτήν τη συνήθεια, χωρίς κατ’ ανάγκην να πεινάει: επιθυμεί τη σεξουαλική ευχαρίστηση που του προσφέρει ο μαστός ακόμα και όταν δε χρειάζεται να πιεί γάλα.
Αργότερα μπορεί να έχει κανιβαλικές φαντασιώσεις σε στιγμιότυπα ερωτικού παροξυσμού κατά τα οποία συχνά ξεστομίζει «θα σε φάω…», «θα μπορούσα να σε καταπιώ από έρωτα» κ.λπ. Εδώ το υποκείμενο εγκαθιστά στοματικές ερωτικές σχέσεις καθώς η σεξουαλική ευχαρίστηση αντανακλά αυτήν που προκύπτει από το πιπίλισμα της θηλής, ενώ ο οργανισμός του αναζητά πάση θυσία την επανάληψη της πρωταρχικής ηδονής: μπορεί να ικανοποιείται πιπιλώντας οτιδήποτε ή ακόμα και να φαντάζεται την ύπαρξη του μαστού (στοματική οργάνωση).
Κατάλοιπα του στοματικού σταδίου υπάρχουν στα γλωσσικά ιδιώματα των ενηλίκων π.χ. όταν διανθίζουμε ως πολύ «γευστικό» ή «γλυκό» το αντικείμενο του πόθου μας. Επίσης στις στοργικές στιγμές των ενηλίκων με τα παιδιά, όπου οι πρώτοι συμπεριφέρονται ως νήπια παίζοντας (υποδυόμενοι) τον κακό λύκο και απειλώντας τάχα τους μικρούς ότι θα τους καταβροχθίσουν. Τέλος στο έκδηλο περιεχόμενο των ονείρων τα γλυκόγευστα αντικείμενα, φαγητά κ.λ.π επέχουν θέση χαδιών ή σεξουαλικών ικανοποιήσεων, ενώ κάποιες φοβίες του υποκειμένου ότι κινδυνεύει να φαγωθεί π.χ. από κάποιο ζώο συνδέονται με καθηλώσεις στο στοματικό στάδιο (θεματική της καταβρόχθισης).
Τυχόν δυσλειτουργίες του διατροφικού ενστίκτου μπορεί να σχετίζονται με την αποτυχία του οργανισμού να διαχειριστεί το σεξουαλικό ένστικτο (Freud 1918). Είναι πρωτίστως η περίπτωση της ψυχογενούς ανορεξίας στα κορίτσια η οποία εκδηλώνεται συνήθως κατά την εφηβεία ή αργότερα και συμπυκνώνει την αποστροφή τους για την σεξουαλικότητα.
