ΟΙ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

Σάββας Μπακιρτζόγλου | Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτής

H εικόνα των συνδυασμένων γονιών (ή ενοποιημένων)[1], παρουσιάστηκε το 1928 από την Μ.Κlein και αντιστοιχεί σε μια αρχική εκδοχή της πρωταρχικής σκηνής, η οποία στην προκειμένη περίπτωση συνδέεται με το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα το οποίο κατ’ αυτήν εμφανίζεται πολύ νωρίς, ενώ ο Freud θεωρούσε ότι αυτό αναπτυσσόταν πολύ αργότερα.  Το εσωτερικό αντικείμενο των «ενοποιημένων γονέων» επισυνάπτεται σε μια ενορμητική προγενετήσια δυναμική στοματική, δυαδική ζωής και θανάτου. Πρόκειται για μια σκηνή όπου η συνουσία των γονιών βιώνεται ως εξαιρετικά βίαια και όπου είναι πανταχού παρούσα η καταστροφικότητα. Το παιδί εξαιρείται απ’ αυτήν διαμέσου ενός βιώματος εκμηδένισης. Αυτή η φαντασία αποτελεί το έδαφος σε παιδικούς νυχτερινούς πανικούς.

Πιο συγκεκριμένα η Kleinoρίζει την εικόνα των ενοποιημένων γονιών ως την εναγώνια κατάσταση  την αρχαϊκότερη όλων.  Κατά την ψυχολογική ανάπτυξη, η επίθεση ενάντια στο σώμα της μητέρας που τοποθετείται στο απόγειο της σαδικής φάσης, περιλαμβάνει επίσης και  τη μάχη ενάντια στο πατρικό πέος που περιλαμβάνεται μέσα στο σώμα της μαμάς. Το γεγονός ότι οι γονείς βρίσκονται ενωμένοι, προσδίδει σε αυτήν τη συνθήκη κινδύνου μια εξαιρετικά ιδιαίτερη ένταση. Πρόκειται για συνδυασμένους γονείς που συνιστούν εχθρούς εξαιρετικά σκληρούς και φοβερούς (διαμέσου της  εσωτερίκευσής τους δομείται το αρχαικό-σαδικό υπερεγώ). Η φαντασία που αναπαριστά τους συνδυασμένους γονείς σε μια αέναη συνουσία, αποτελεί μια από τις πλέον εναγώνιες καταστάσεις στο παιδί. Εδώ το σώμα της μητέρας προσλαμβάνει την όψη μια τρομακτικής συμμαχίας των γονιών εναντίον του παιδιού.  Η Chasseguet-Smirgel (1988) σημειώνει ότι στη φαντασία αυτήν οι ενοποιημένοι γονείς απολαμβάνουν αμοιβαίες στοματικές, πρωκτικές και γενετήσιες απολαύσεις ενώ ταυτόχρονα αφυπνίζουν το σαδισμό του παιδιού, το άγχος της αμοιβαίας καταστροφής, ειδικότερα του πατέρα που καταπίνεται από τη μητέρα κατά τη συνουσία. Το παιδί προβάλλει επί της γονεικής συνουσίας την επιθυμία του και φόβο συνάμα επαναπορρόφησης από τη μήτρα.  Η ομαλοποίηση των αντικειμενοτρόπων σχέσεων και της σεξουαλικής ζωής του τελευταίου προϋποθέτει τη διαίρεση, κατά την ψυχοσεξουαλική του εξέλιξη,  της φαντασίας των ενοποιημένων γονιών.

Παρομοίως κατά την Segal στο πρωταρχικό οιδιπόδειο σύμπλεγμα, η φαντασία των ενοποιημένων γονιών διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο: ο πατέρας δεν ξεχωρίζει τελείως από την μητέρα. Είναι αυτή η τρομακτική εικόνα που σχηματίζει συχνά τον πυρήνα των εφιαλτών και των διωκτικών παραληρημάτων.

Παραπλήσια με την φαντασία των ενοποιημένων γονιών είναι και η φαντασία της επανενσωμάτωσης από τη μητέρα του προϊόντος της, του παιδιού, συνθήκη που αποτελεί την μήτρα των οιδιπόδειων φαντασιών.

Στον Ησίοδο η Γη αντιπροσωπεύει την παντοδύναμη Θεά όπως η μητέρα του νεογνού. Πρωτότοκος γιος της Γαίας είναι ο Ουρανός και ό,τι υπάρχει στον κόσμο γεννιέται από το ζεύγος Γαία-Ουρανός. Γη και Ουρανός συνευρίσκονταν ακατάπαυστα: βλέπουμε εδώ την αιμομικτική έλξη του νεογνού απέναντι στη μητέρα του που στις πολύ πρώτες εβδομάδες της ζωής του σημαίνει την επιθυμία του  ν’ απορροφηθεί από το μητρικό σώμα και ταυτόχρονα να το απορροφήσει το σώμα της μαμάς. Αναφερόμαστε εδώ στην οικουμενική πρωταρχική  επιθυμία και φαντασίωση (πρωτογενής φαντασίωση) της επιστροφής στο μητρικό σώμα. Κατά την Chasseguet-Smirgel (1988), στα αγόρια η οιδιπόδεια φαντασία συγχωνεύεται με την ιδέα της επιστροφής στον τόπο καταγωγής τους, στη μήτρα της μαμάς.  Την ίδια στιγμή αυτή η επιστροφή επαπειλεί το αγόρι την ανδρική του ταυτότητα και γενικότερα την ταυτότητά του. Αντίθετα το κορίτσι στο θετικό οιδιπόδειο, δε διατρέχει τον κίνδυνο να  χαθεί εντός του σώματος του πατέρα, καθώς το πέος (του), συνιστά ένα “stop” που το προστατεύει από τη συμβίωση, από την τήξη των ορίων μεταξύ Εγώ-μη Εγώ και άρα το προασπίζει από τον θάνατο.

Η Chasseguet-Smirgel (1988), διατείνεται ότι η φρίκη της αιμομιξίας στην οποίαν αναφέρεται ο Freud, στα αγόρια δε συνδέεται μόνο με το άγχος ευνουχισμού (ή όπως διατείνονται κάποιοι συγγραφείς με τη δυσαναλογία-ασυμμετρία ανάμεσα στο αγοράκι της οιδιπόδειας ηλικίας και τη μαμά του, μια ώριμη γυναίκα η οποία ικανοποιείται μόνο με το μεγάλο και καρπερό πέος του πατέρα)  αλλά επίσης με το φόβο απώλειας της ταυτότητάς του κατά την επιστροφή του στο μέρος από το οποίο όλοι καταγόμαστε, την προηγούμενη κατοικία όλων των ανθρώπων, τη μήτρα της μαμάς.

Μετά βεβαιότητας, στη φαντασία των ανθρώπων η ατέρμονη αμοιβαία ικανοποίηση των γονιών εκφραζόμενη στο μορφοείδωλο των ενοποιημένων γονιών, δεν είναι παρά μια επανάληψη σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου και του γενετήσιου, της φαντασίας ή ακόμα περισσότερο του βιολογικού και ψυχικού ίχνους της συνεχούς και ολοκληρωμένης ικανοποίησης του εμβρύου εντός της κοιλιάς της μαμάς του. Ταυτόχρονα χαμένος παράδεισος και επαπειλή απώλειας του Εγώ, την ίδια στιγμή  αιώνια ικανοποίηση και θάνατος, σαγήνη και φρίκη μαζί.

Πηγή: ΣάββαςΜπακιρτζόγλου, Σπουδήεπίτουκειμένου: On transference love in the male: a special case. In Chasseguet-Smirgel (1988) J. In  “Sexuality and mind: the role of the father and the mother in the psyche”. Karnac Books, London. p.p. 60-74.


[1]Γαλλιστί: parents combinés (ouunifiés) 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ