ΟΙ ΘΗΛΥΚΕΣ ΤΑΥΤΙΣΕΙΣ

Σάββας Μπακιρτζόγλου | Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτής

Οι υστερικές ταυτίσεις  παραπέμπουν στην πρωταρχική σκηνή[1]: υπάρχει δηλαδή η δυνατότητα το υποκείμενο να κινείται ψυχικά αμφισεξουαλικά, να είναι άλλοτε ενεργητικό (ταύτιση με τον πατέρα) και άλλοτε παθητικός (ταύτιση με την μητέρα ). Πρόκειται για τη δυνατότητα του υποκειμένου να ταυτίζεται με το διαφορετικό. Η ψυχική αμφισεξουαλικότητα σημαίνει ότι δέχομαι στιγμές που είμαι παθητικός (παθητικές ευχαριστήσεις ) και άλλες που είμαι ενεργητικός (ενεργητικές ευχαριστήσεις). Οι υστερικές ταυτίσεις  οδηγούν το υποκείμενο στην εσωτερίκευση της αμφισεξουαλικότητας. Το άτομο  κινείται μεταξύ δύο στοιχείων: πατέρας-  ενεργητικότητα, μητέρα- παθητικότητα.

Οι θηλυκές ταυτίσεις (θηλυκότητα, θηλύτητα): πρόκειται για τη δυνατότητα του υποκειμένου (ανεξαρτήτως φύλου) να δέχεται, για την ικανότητα του να περιλαμβάνει , π.χ. το ότι ακούει τον άλλο, δέχεται τον αναλυτή του κ.λπ..  Πρόκειται για τη θηλυκότητά του μέσω της οποίας  θα  «γονιμοποιηθεί» π.χ. από τον  αναλυτή του και απ’ αυτήν τη γονιμοποίηση θα προκύψει ένα «παιδί», ένα προϊόν, η εξέλιξη του.

Στις θηλυκές ταυτίσεις το άτομο παίρνει και γονιμοποιείται. Η αντίστασή του υποκειμένου να δέχεται και γενικά οι δυσκολίες να παράγει, οι αναστολές στη σκέψη κ.λ.π μπορεί να βασίζονται στον τρόμο του να γίνει «θηλυκός»: έχουμε εδώ αδυναμία των  θηλυκών ταυτίσεων. Σε αυτήν την περίπτωση το άτομο εγκαταλείπει οποιοδήποτε «παιχνίδι» που μπορεί να περιλαμβάνει  το μαζοχισμό (εγκατάλειψη της δυνατότητάς του να υφίσταται) μέχρι την πλήρη εγκατάλειψη της προσπάθειας για συναλλαγή με το αντικείμενο. Άλλως ειπείν, η αδυναμία των  θηλυκών ταυτίσεων  σημαίνει εγκατάλειψη. Εγκατάλειψη του εαυτού μου και πολύ περισσότερο εγκατάλειψη του άλλου.

Το να αρνούμαι την αμφισεξουαλικότητα  σημαίνει ότι δεν δέχομαι τίποτα μέσα μου. Πρόκειται για διαρκή κίνηση αδειάσματος : όλα να τα πετάξω να μην κρατήσω τίποτα μέσα μου.  Πετάω ό,τι έχω μέσα μου και δεν δέχομαι κάτι για να τροφοδοτηθώ.  Αυτό οδηγεί στο σβήσιμο του Εγώ μου. Κάποιοι φοβούνται τη θηλυκότητα γιατί την εκλαμβάνουν σαν διείσδυση (απειλητική ) και δεν μπορούν να την δουν ως δημιουργική παραγωγή (γονιμοποίηση).  Κατά τον ΜichelFine  στους ανθρώπους με αδυναμία να δεχτούν τη θηλυκότητα τους, το δίπολο ενεργητικότητα – θηλυκότητα αντικαθίσταται από το δίπολο δραστηριότητα – εξάντληση: δραστηριοποιούνται επί μονίμου βάσεως μέχρις εξαντλήσεως ως άμυνα κατά του άγχους της παθητικότητας (εκθήλυνση).H αδυναμία μου να δεχτώ, να προσλάβω μπορεί να οδηγήσει σε έναν παθολογικό ναρκισσισμό , τον φαλλικό ναρκισσισμό. Eδώυπερεπενδύω  στον εαυτό μου και θωρακίζομαι έτσι ώστε να μη δεχτώ: δεν δέχομαι ότι δεν ξέρω, πρόκειται για την αδυναμία μου να δεχτώ. Συνήθως στην ψυχανάλυση ο αναλυόμενος (η) στην αρχή δεν είναι δεκτικός (η),  αλλά μετά γονιμοποιείται : οι συνδέσεις (ερμηνείες ) που κάνει ο αναλυτής ευνοούν και καλλιεργούν τη θηλυκότητα και τη δεκτικότητα του αναλυόμενου. Μια γυναίκα που έβλεπα σε θεραπεία αναφερόταν σε μια αίσθηση που είχε πως ο σκύλος είναι μόνο αρσενικός και η γάτα μόνο θηλυκή: αρνιόταν την διφυλετικότητα, δεν τη δεχόταν .

Πηγή: Μπακιρτζόγλου Σ. Σημειώσεις Εκπαιδευτικού Προγράμματος Επέκεινα-Ψυχαναλυτική Πράξη


[1] Η θέαση της συνουσίας του γονικού ζεύγους επί του πραγματικού ή φαντασιακά. Το παιδί είναι περίεργο να δει τι γίνεται εκεί (σκοποφιλία),   για να απαντήσει στην αρχή της γέννησης δηλ. πώς έφτασε στον κόσμο.  Ειδικότερα στις μικρότερες ηλικίες το παιδί  (ακούγοντας ή βλέποντας ή φανταζόμενο) ταυτίζεται άλλοτε με τον ενεργητικό ρόλο, άλλοτε με τον παθητικό.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ