Η ΣΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Σάββας Μπακιρτζόγλου | Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτής

Στη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών μας το 2014, η κυρία Ζ.Γ. ιδιοκτήτρια του ξενοδοχείου όπου καταλύσαμε, με εμπιστεύτηκε προφανώς αρκετά στη διάρκεια μιας κουβέντας που είχαμε ώστε να μου αφηγηθεί ότι σε κάποιες στιγμές της ζωής της εμφορείτο από μια, ως  φαίνεται, ακατανίκητη παρόρμηση να γράφει όπως π.χ. στο αεροδρόμιο όταν επέστρεφε από το Βέλγιο όπου είχε γεννηθεί το εγγονάκι της ή όπως εκείνη την ημέρα όπου εν μέσω πανίδας και χλωρίδας στην θεσσαλική εξοχή, είχε αποτυπώσει την εικόνα κάποιου ερασιτέχνη “βιρτουόζου” ο οποίος αυτοσχεδίαζε με τη φλογέρα του και στη συνέχεια είχε γράψει γι’ αυτό.

 Όπως μου μετέδωσε, τέτοια στιγμιότυπα δημιουργικής γραφής προκύπτουν αυτόματα, απρόβλεπτα και με ασυνεχή τρόπο, καθώς στις υπόλοιπες στιγμές της ζωής της η έμπνευση  απουσιάζει. Η κυρία Ζ.Γ. ήταν σα να μου μιλούσε ως πληρεξούσιος (porteparole) των ποιητών και των ερωτευμένων οι οποίοι άθελά τους δια-κατέχονται από  θεία παραφροσύνη (ή έκ-σταση) προερχόμενη, κατά τον Σωκράτη, από τις Μούσες και την Αφροδίτη. Μετέδωσε δε το κατεπείγον της ανάγκης της να εκφραστεί  προφανώς βρισκόμενη, σε αυτές τις περιπτώσεις,  υπό το κράτος μιας διάχυτης  και κατακλυσμικής πλημμυρίδας συγκινήσεων που άρδευαν  τον οργανισμό της και μορφοποιούνταν, έπαιρναν σάρκα και οστά μέσω του σώματος του γραπτού κειμένου. Ιδού η σωματικότητα της γλώσσας (lacorporeitedulangage).

Ακόμα περισσότερο η δημιουργός μου έλεγε σε ποιο βαθμό, κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες, χρειαζόταν να γράψει οπουδήποτε και αν βρισκόταν πάνω σε οτιδήποτε είχε στη διάθεσή της, ως εάν τα προϊόντα της δημιουργίας να είναι άχρονα και άτοπα, να προκύπτουν εκτός τόπου και χρόνου (μετουσιωτική λειτουργία). Τότε, μου είπε, «το χέρι μου τρέχει πάνω στο χαρτί». Με αυτήν την έννοια η γλώσσα, ο λόγος, φαίνεται να έχουν και σωματικές προεκτάσεις, η γλώσσα έχει σώμα. Το εσωτερικό “κάλεσμα” της κ. Ζ.Γ. για να γράφει κινητοποιούσε επιπροσθέτως και το σωματικό μέλος της, η ορμή μετασχηματιζόταν σε  “τρέξιμο” του χεριού. Όχι στον υπολογιστή, καθώς το κείμενο προκύπτει πρωτογενώς χειρόγραφα, αλλά πάνω στο χαρτί και στη συνέχεια, σε έναν μεθύστερο χρόνο, ερχόταν η ηλεκτρονική γραφή και επεξεργασία. Η σωματικότης είναι ότι αρχαϊκότερο διαθέτουμε: η πρώτη αυθόρμητη-ενορμητική κίνηση  δε μπορεί παρά να βγαίνει μέσα από τα σπλάχνα, η τεχνολογία φτάνει πολύ αργότερα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ