Σάββας Μπακιρτζόγλου | Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτής
Ένα από τα δραματικότερα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης λειτουργίας είναι η κατάρρευση των ορίων μεταξύ του εαυτού και του άλλου που προκύπτουν είτε σε στιγμιότυπα βαθειάς παλινδρόμησης στον εκστατικό έρωτα (ύστατη αίσθηση πληρότητας, βίωμα του «είμαστε ένα»), είτε κάτω από συνθήκες ακραίου πόνου (Bataille, στον Κernberg1995).
Η εκ-σταση συμπίπτει με μια συμβιωτική συγχώνευση με την ετερότητα, ωστόσο με ταυτόχρονη διατήρηση του αισθήματος ενός ξεχωριστού εαυτού. Είναι μια ευφορική συνθήκη Πάθους όπου επισυμβαίνει προσωρινή έξοδος από τον εαυτόν με προεξάρχουσα την αδιαφορία για τον ορθολογισμό (Χαρτοκόλλης 2003). Ο Αριστοτέλης σημείωνε ότι η εκστατική αποσύνδεση από την φυσική κατάσταση μπορεί να συναντάται ενίοτε και στην τρέλα ή την ιερή μανία (νοσήματα μανικά ή ενθουσιαστικά), εξ’ ου και οι Σίβυλλες, γυναίκες κατά την αρχαιότητα οι οποίες σε κατάσταση έκστασης προφήτευαν τα μέλλοντα.
Στην ιδιαίτερη συνθήκη αυτού του ψυχολογικού συνεχούς σοβεί ο πόθος για την ψυχοσωματική εμπειρία μιας αδιαφοροποίητης ενότητας, η παλινδρομική επιθυμία για μια προλεκτική κατάσταση απεριόριστου ναρκισσισμού (anobjectale) χαρακτηριζόμενη από τη σύμμειξη του εαυτού με την εικόνα του τροφοδοτικού αντικειμένου-μαστός. Είναι η λαχτάρα για μια κολλώδη μέθεξη με τη μαμά, ένα «ωκεάνιο συναίσθημα» (Freud 1930) όπου χάνεται η διάκριση Εγώ-Μη Εγώ. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα (Ραψωδία ξ), αποκαλεί τον Ωκεανό «πηγή των θεών και πηγή των πάντων».
Η Μαίρη Μικέ (2004), σημειώνει ότι στο φαντασιακό του δυτικού πολιτισμού ο Λόγος ταυτίζεται με το άρρεν ενώ το Πάθος με το θήλυ ενώ η Shaeffer (2000) γράφει ότι «η γυναικεία σεξουαλικότητα γυρεύει μεγάλες ποσότητες λιβιδούς και ερωτικού μαζοχισμού, ιδού το σκάνδαλο του “γυναικείου”». Kατάσυνέπειαν η έκσταση είναι γένους θηλυκού, ενώ το βάθος του Πάθους είναι πάντα θρησκευτικό (Βataille,στην Τσαλίκογλου 1999). Πολλές μοναχές που αφιέρωσαν όλη τους την ύπαρξη στη λατρεία του Θεού μίλησαν γι’ Αυτόν με λόγο ερωτικό και σπαρακτικό υπό το καθεστώς μυστικιστικής θρησκευτικής εμπειρίας (προσευχή, ασκητικός τρόπος ζωής), με κοινά στοιχεία την υποβολή, την ενορατική γνώση, την αταλάντευτη πίστη και την κρυμμένη σοφία, όπως στην κατάσταση του ερωτευμένου. Είναι το βίωμα της ένωσης με το Θεό και το Αιώνιο Σύμπαν. Οι άγιες σε θρησκευτική έκσταση βυθίζονταν σε ηδυπαθή κατασπαρακτικά οράματα που τροφοδότησαν την έμπνευση καλλιτεχνών όπως οι Bernini, Vermeer, Caravaggio, Delacroix, Boss, κ.α. ώστε να υμνήσουν το εκστατικό πάθος του γυναικείου μυστικισμού(προσφορά του εαυτού στον Κύριο εν είδει θυσίας και δωρεάς). Ο Lacan(1973), αναφέρθηκε στην τρελή απόλαυση που μόνο οι γυναίκες δύνανται να δοκιμάζουν. Σχολιάζοντας το γλυπτό της Αγίας Τερέζας του Bernini, υποστήριζε πως φτάνει κάποιος να το δει για να καταλάβει ότι ηδονίζεται, χωρίς αμφιβολία.
