Σάββας Μπακιρτζόγλου | Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτής
Υποστηρίχτηκε ότι η γέννηση, η έξοδος από τη μήτρα αποτελεί το πρωτότυπο του ψυχικού τραύματος (Ottο Rank 1929). Aφορά στο πέρασμα του βρέφους από μια «ενδοτοιχική» κατάσταση τέλειας και ευτυχούς ένωσης με τη μαμά, σε ένα «εξωτοιχικό» διεγερτικό περιβάλλον ανασφάλειας και χωρισμού υπό το κράτος ενός βιώματος ασφυξίας και εγκλωβισμού, καθώς το έμβρυο διανύει την κολπική διαδρομή προς τα έξω.
Σε κάθε εναγώνια κατάσταση εκδηλώνουμε μάλλον τις ίδιες συγκινησιακές αντιδράσεις όπως κατά τη γέννηση: πανικός με αίσθηση κλειστοφοβίας, φόβος πτώσης, αίσθημα περίσφιξης σε ένα πολύ στενό χώρο, τρόμος μήπως χαθούμε σε ένα χώρο χωρίς σύνορα κ.λ.π. Ειδικότερα η αγχώδης νεύρωση θα ήταν η συνέπεια του ψυχικού τραύματος που προκαλείται στο νεογνό κατά την εμπειρία του βιολογικού αποχωρισμού του από τη μαμά.
Μολονότι ο Freud (1926) στάθηκε σκεπτικιστικός απέναντι σε αυτήν την άποψη, είχε ήδη εισάγει από το 1905 την έννοια της οικουμενικής «φαντασίωσης επιστροφής στην ενδομήτριο ζωή» (πρωτογενής φαντασίωση), η οποία θα μπορούσε να συνδέεται με την απόπειρα του ανθρώπου να ξεπεράσει τον τραυματισμό της γέννησης.
Υπό αυτό το πρίσμα, το πρώτο τραύμα είναι αυτό που είναι συναφές με την ίδια ζωή, άλλως ειπείν τραυματική είναι η ζωή, τοπίο προεξάρχον ειδικότερα στις ναρκισσιστικά εύθραυστες δομές (παθολογία του ναρκισσισμού, διαταραχές προσωπικότητας και συμπεριφοράς). Εδώ το Εγώ μπορεί να υφίσταται ισχυρότατο shock (ναρκισσιστικό «αιμορραγικό» πλήγμα), απέναντι σε ερεθίσματα που σχετίζονται με την απώλεια, τον αποχωρισμό και την αγωνία θανάτου η οποία εκφράζεται διαμέσου του άγχους ευνουχισμού (περίφοβη προσδοκία τιμωρίας και βλάβης των γεννητικών οργάνων). Ακόμα και ο άλλος (το αντικείμενο) μπορεί να τραυματίζει τις ναρκισσιστικές προσωπικότητες επειδή εν τέλει η ετερότητα δεν αποτελεί μέρος του εαυτού τους (Ποταμιάνου 1999), ενώ η ανθρώπινη αδυναμία, το πεπερασμένο της ζωής και των δυνατοτήτων συνιστά από μόνη της ένα ναρκισσιστικό πλήγμα για τον οργανισμό τους (BelaGrunberger 1992).
Στους οριακούς ακόμα και οι συγκινήσεις συχνά είναι τραυματικές (δεν είναι αποδεκτές), επειδή διαταράσσουν τη ναρκισσιστική αυτάρκεια και οδηγούν στην αναγνώριση των διαφορών. Η συναισθηματική επένδυση του αντικειμένου βιώνεται ως ναρκισσιστική αιμορραγία(«το ν’ αγαπάς είναι σα να ζεις μια απώλεια»), ένα πλήγμα στο οποίο συχνά επισυνάπτεται και το άγχος ότι το αντικείμενο θα εισβάλλει εντός του ψυχοσωματικού περιγράμματος του υποκειμένου (πρωκτικές διεισδύσεις).
Yπό αυτό το πρίσμα μπορεί να παρατηρούνται κάθε λογής κινήσεις και διαδρομές ώστε να επιστρέφουμε στο σημείο εκκίνησης, στην άψυχη κατάσταση έτσι ώστε ο ψυχαναγκασμός της επανάληψης, η επιστροφή του ίδιου, του ταυτόσημου, να γίνεται κατανοητός ως το αντίθετο της εξέλιξης, το αντίθετο κάθε ζωτικής προσπάθειας, η επάνοδος στον θάνατο (σημείο μηδέν των διεγέρσεων, «Αρχή της Νιρβάνα», Freud1920).
