(ΕΠΙΚΤΗΤΗ ΜΟΝΙΜΗ ΒΛΑΒΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ)
Σάββας Μπακιρτζόγλου | Ψυχολόγος – Ψυχαναλυτής
Διακρίνουμε ανάμεσα στα σωματικά συμπτώματα μετατροπής και τη σωματοποίηση (έννοια της Ψυχοσωματικής Σχολής των Παρισίων) : η σωματική γλώσσα του υστερικού συμπτώματος είναι διαφορετική από εκείνη της σωματοποίησης.
Το υστερικό σωματικό σύμπτωμα είναι μια αναστολή λειτουργιών (π.χ. δυσκοιλιότητα, ανικανότητα, ψυχογενής στειρότητα, ανορεξία, αϋπνία κ.λ.π.) που αναπαριστά τη συμβολική έκφραση της απωθημένης αναπαράστασης, εκφράζει μια ασυνείδητη φαντασίωση, είναι μια επιστροφή του απωθημένου.
To σώμα στην υστερία (νεύρωση) είναι σημαίνον, «ομιλόν». Γίνεται λόγος για το λιβιδινικά επενδεδυμένο σώμα, το κορμί (ερωτικοποιημένο, σεξουαλικοποιημένο), το εσωτερικευμένο – λιβιδινικό σώμα από το οποίο το Εγώ αντλεί ευχαρίστηση. Τα υστερικά συμπτώματα μετατροπής είναι ανατάξιμες (αναστρέψιμες) σωματόμορφες διαταραχές οι οποίες, ως εκ τούτου, δε συνεπάγονται τη μόνιμη βλάβη του οργάνου, του ιστού ή της σωματικής λειτουργίας.
Η σωματοποίηση δεν είναι συμβολική έκφραση, αλλά ένα προ-συμβολικό ισοδύναμο, η προ-συμβολική παράσταση μιας συναισθηματικής κατάστασης στη γλώσσα των οργάνων, η οποία δεν υφίσταται πλέον ως τέτοια στο ψυχικό επίπεδο. Οι ψυχοσωματιστές της ψυχοσωματικής σχολής των Παρισίων κάνουν λόγο για το φαινόμενο της σωματοποίησης.
Κατά P.Marty η σωματοποίηση είναι μια αντιεξελικτική πορεία. Αρχικά το βρέφος δεν είναι παρά σώμα και μόνον σώμα (το σωματικό Εγώ). Ακολουθώντας την φυσιολογική εξελικτική πορεία η ανάπτυξη ξεκινά από τις σωματικές λειτουργίες προς τις ψυχικές (προοδευτική εμφάνιση και λειτουργία του ψυχισμού).
Κατά τη σωματοποίηση η διαδρομή αυτή αναστρέφεται (παλινδρόμηση): το Εγώ παλινδρομεί οδεύοντας προς αντίθετη φορά. Η λιβιδώς οπισθοδρομεί από τις ψυχικές διαστρωματώσεις προς το σώμα με αποτέλεσμα αυτό να νοσεί με την έννοια της εγκατάστασης μιας μόνιμης ανήκεστου βλάβης.
Στην περίπτωση της σωματοποίησης (βλάβη του οργάνου) δεν πρόκειται για ερωτικοποίηση του σώματος, του οργάνου -όπως στην υστερία- αλλά για ένα «τίναγμα», μια απευθείας εκφόρτιση, άδειασμα (κένωση) της «καυτής» ενστικτώδους διεγέρσεως πάνω στο σώμα. Στη σωματοποίηση το σώμα γίνεται μερικό αντικείμενο εκφόρτισης και όχι λιβιδινικό αντικείμενο, δεν είναι σημαίνον και ομιλόν είναι βουβό. Το όργανο γίνεται αντικείμενο καταστροφής και ανάλωσης, αποτελεί στόχο της μερικής ενόρμησης και όχι λιδιδινοποιημένο αντικείμενο επιθυμίας, εδώ το σώμα δεν είναι «κορμί».
Πηγή: Σ. Μπακιρτζόγλου «Η Ψυχοσωματική Σχολή των Παρισίων» σ. 91-118
https://www.epekeina.gr/a_files/2015/SomatomorfaEnoxlimata.pdf